Proteklog vikenda provedena je prva akcija uređenja arheološkog lokaliteta Ćelar na kome se nalaze ostaci starog pravoslavnog groblja i nekadašnjeg crkvišta.
Ovaj lokalitet se nalazi u naselju Kostur, a poznat je i po službovanju sveštenika Jovice Ilića, čuvenog pokretača „Pop Jovičine bune“ protiv Turaka 1834. godine.
Akciji se pridružio i magistar geografije Damir Kljajić, koji je sa saradnicima pregledao desetine nadgrobnih spomenika koji se tu nalaze.
– Ovo groblje je nastalo najvjerovatnije u 18. vijeku i korišteno je do sredine 19. vijeka kada su pravoslavni Srbi dobili odobrenje za izgradnju crkve i kada su najvjerovatnije dobili i odobrenje za podizanje novog groblja, tako da ovo groblje od 1870. godine više nije bilo u upotrebi, navodi Kljajić.
Prvi put u literaturi ovo groblje se pominje 1890. godine kada se o njemu govori kao o „Starom groblju“ i tada se pominje hipoteza da je groblje nastalo čak i prije dolaska Turaka. U časopisu iz 1910. godine nalazi se jedan članak o „Pop Jovičinoj buni“ u kome se navodi da je sveštenik Jovica Ilić na ovoj lokaciji okupljao narod i držao litirgije. Po predanjima, buna je i podignuta na ovom mjestu.
Prije desetak godina, na inicijavivu Silvana Brestovca i Siniše Tatomira, provedena je slična akcija uređenja tog prostora.
– Tada smo evidentirali stotinjak nadgrobnih spomenika, a na njih pet su se nalazili natpisi na kojima se pominju tadašnje derventske porodice Kostići, Petrovići i Đukići. Na četiri spomenika nalaze se tačni datumi kada su podignuti i to u periodu od 1859. do 1863. godine, dok je peti spomenik nažalost jednim dijelom uništen. Arheolozi iz Gradiške Milan Đurđević i Bojan Vujnović tada su utvrdili da je na ovom mjestu postojala crkva, pronašli su ostatke manjeg temenja, ali naredna istraživanja bi to trebala potvrditi, naglasio je Kljajić.
U nedavnoj akciji, provedenoj na inicijativu Slavena Kuzmanovića, učestvovalo je više od 20 dobrovoljaca.
– Akcija je isplanirana i provedena za svega četiri dana i u ovoj prvoj fazi urađen je dobar dio posla, iako najveći dio uređenja terena tek predstoji. Naš glavni motiv je da se ovaj lokalitet zaštiti od daljnjeg devastiranja, prije svega nadgrobnih spomenika, kao i da ovaj značajan dio istorije Dervente bude prezentovan široj javnosti, naglasio je Kuzmanović.
S obzirom da zemljište pripada Srpskoj pravoslavnoj crkvi i da se tu i danas nalaze ostaci pravoslavnog groblja, sveštenici Arhijerejskog namjesništva Derventa dali su blagoslov i služili pomen.
derventacafe.com
